Eyyûbî Hüseyin Dede

Kaynaklarda “Eyyûbî” nisbesiyle anıldığı için İstanbul’un Eyüp semtinde doğduğu veya burada yaşadığı anlaşılan bestekârın ölüm tarihi bilinmediği gibi hayatı hakkında da yeterli bilgi bulunmamaktadır. Eski kayıtlarda yer alan “Yenikapı Mevlevîhânesi çilekeşlerinden” ifadesi, onun Mevleviyye tarikatına mensup olduğunu ve adı geçen mevlevîhânenin müdavimleri arasında bulunduğunu göstermektedir. Sadettin Nüzhet Ergun’un XIX. yüzyılın önemli âyin bestekârları arasında zikrettiği sanatkârın nühüft âyin-i şerifi Yenikapı Mevlevîhânesi’nde sık sık okunmuştur. Aynı devirde yaşayan Yenikapı Mevlevîhânesi’nin kudümzenbaşısı Hâfız Ali Efendi, Hüseyin Dede’nin bu sanat değeri yüksek âyininin yaygınlaşması için aynı makamda kendisinin bestelediği âyini neşretmemiştir. Zekâizâde Ahmed Irsoy, kaynak göstermeden bu âyininin ilk defa 1276 (1859) yılında Yenikapı Mevlevîhânesi’nde okunduğunu bildirir (Türk Musikisi Klasiklerinden Mevlevî Âyinleri, XIV, 730). Bu bilgiler dikkate alındığında, Yılmaz Öztuna’nın yine kaynak zikretmeden Hüseyin Dede’nin vefat tarihini 1740 olarak göstermesinin doğru olmadığı anlaşılır. Ayrıca Öztuna, onun bestelediği on adet peşrev ve saz semâisinden söz ederse de Türk mûsiki tarihinde başka Hüseyin dedeler mevcut olduğuna göre bu eserlerin bestekâra ait olup olmadığı hususunda kesin bir hükme varabilmek için başka kaynakların desteğine ihtiyaç bulunduğu kesindir.

BİBLİYOGRAFYATürk Musikisi Klasiklerinden Mevlevî Âyinleri, İstanbul 1937 (İstanbul Konservatuvarı neşriyatı), XIV, 716-730.

Ergun, Antoloji, II, 406, 637, 725.

Sadettin Heper, Mevlevî Âyinleri, Konya 1974, s. 153-161, 517.

Gültekin Oransay, “Yayınlanmış Türk Din Musikisi Sözlü Anıtlarının Ezgileyicileri”, AÜ İlâhiyat Fakültesi İslâm İlimleri Enstitüsü Dergisi, sy. 3, Ankara 1977, s. 179.

Öztuna, BTMA, I, 358.